مضامین اسلوب قصر در نهج البلاغه

Authors

علی اکبر محسنی

استادیار

abstract

درباره­ی جوانب مختلف نهج البلاغه، پژوهش های شایسته ای صورت گرفته، ولی در مورد یکی از ابعاد مهمّ بلاغی آن، یعنی«اسلوب قصر»، تاکنون مقاله­ ای نگارش نیافته است. این درحالی است که عرب برای بیان اهمیّت مضمون جمله­ای، از روشهای تاکیدی گوناگونی بهره می گیرد که مهمترین و مؤکَّدترین آنها، «اسلوب قصر» است. «قصر» یعنی«تخصیص چیزی به چیزی و نفی ماسوای آن به روشی مخصوص». وجه تاکید قصر، آن است که دو جمله در یک عبارت کوتاه فشرده می شوند. روشهای رایج و مشهور آن نیز شش روش: نفی و «الّا»، «ضمیر فصل»، «انّما»، «تقدیم»، «بل، لکن ولا» و «ال جنس» است که در نهج البلاغه نیز استعمال شده اند. این مقاله برآن است تا پس از توضیح کوتاهی درباره­ی ویژگی­های فنّی و زیبایی شناختی اسلوب قصر، حسّاس ترین دغدغه های فکری امام علی (ع) را در حوزه­ی قدرت، حکومت و سیاست با توجّه به این اسلوب، به عنوان قوی ترین شیوه­ی تاکید سخن مورد بررسی قرار دهد. آن حضرت به این شیوه،­ مضامین مهمّی را چون: نگاه ابزاری به قدرت و حکومت برای تحقّق عدالت، امنیِت و گسترش آگاهی، ویژگی­های حکومت حقّ همچون: حقّ محوری، بی اعتنایی حاکمان به دنیا و قدرت، صداقت درگفتار و کردار، انتقادپذیری و فروتنی مدیران، آگاهی آنان بر ابعاد دین، انتخاب مشاوران امین، توجّه به آسایش و رفاه عمومی و اجتناب از استبداد، ظلم، خدعه و فشار مالیاتی و... مورد تاکید قرار داده اند.

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

مضامین قصر وحصر در نهج البلاغه

در نهج البلاغه برای انتقال مفاهیم والا، اسلوب و شیوه های گوناگونی بکار گرفته شده است؛ که هرکدام از این اسلوبها، از ویژگی و کاربرد خاصی برخوردار است. قصر و حصر نیز، یکی ازاین شیوه ها برای بیان مقاصد است. روش قصر، یکی از مباحث مهم علم معانی، برای تأکید مضامین جمله هاست و عبارت است از اختصاص دادن چیزی به چیز دیگر به شیوه ای مخصوص و نفی ماسوای آن. هدف ما در رساله ی حاضر این است که روش مزبور را ب...

15 صفحه اول

مضامین اسلوب تأکید در نامه ها وکلمات قصار نهج البلاغه

در هر زبانی روشهای گوناگونی برای بیان معانی وجود دارد که نویسنده یا گوینده با بهره گیری مناسب از هر یک سعی دارد موضوع مورد نظرخود را به ذهن و اندیشه ی مخاطب نفوذ دهد اسلوب تأکید که یکی از مهمترین مباحث علم بلاغت به شمار می رود از جمله ی این روشهاست ومی توان آنرا درآثار نفیس بسیاری از سخن پردازان وادیبان این علم یافت و آن عبارت است از تثبیت و تمکین یک معنی و مفهوم در ذهن مخاطب با بهره گیری از اد...

15 صفحه اول

مضامین نهج البلاغه در گلستان سعدی

در تمام فرهنگ ها و زبان ها، کتاب های آسمانی اصلی ترین آبشخور فکری پیروان آن ادیان بوده است و چون معجزه جاوید پیغمبر اسلام قرآن مجید (سخن) بوده، تأثیرگذاری آن بر افکار مسلمانان در خلق آثار ادبی از کتب آسمانی ادیان دیگر آشکارتر است. پس از قرآن مجید، سخنان رسول اکرم(ص) و امامان و پیشوایان دین، بیشترین تأثیر را بر آراء و افکار و خلق آثار ادبی شاعران و نویسندگان مسلمان داشته است. با آنکه محقّقان مکرّر...

full text

My Resources

Save resource for easier access later


Journal title:
لسان مبین

جلد ۳، شماره ۶، صفحات ۱۶۸-۱۹۱

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023